Bolesti srca kod žena su učestalije ili jednake nego kod muškaraca, ali se o njima znatno manje govori.
Bolesti srca, koronarne ili ishemičke bolesti naziv su za skupinu bolesti koje nastaju zbog nakupljanja većih ili manjih ateroskleroznih nakupina (plakova) na unutarnjim stijenkama srčanih (koronarnih) arterija, što dovodi do smanjenog ili potpunog prekida prokrvljenosti pojedinih dijelova srčanog mišića. Plak nastaje od nakupina masnoća, kolesterola, kalcija i drugih supstanci koje se nalaze u krvi.
Iako je rizik bolesti srca kod žena i kod muškaraca fiziološki jednak, kod muškaraca se bolesti dijagnosticiraju mnogo ranije nego kod žena, budući da se još uvijek često (ali i potpuno krivo) kao primaran faktor rizika od srčanih bolesti navodi muški spol.
Neki od mogućih rizika za razvoj bolesti srca kod žena su:
- Pušenje
- Šećerna bolest
- Prekomjerna tjelesna težina
- Fizička neaktivnost
- Povišen arterijski tlak (140/90 mm/Hg)
- Ukupan kolesterol iznad 5,5 mmol/l
- HDL kolesterol niži od 1,25 mmol/l
- Trigliceridi iznad 3 mmol/l
- Pozitivna obiteljska anamneza (posebno kod ženskih članova obitelji)
- Stres (osobito bitan rizičan čimbenik kod žena)
Razlika između žena i muškaraca
Bolesti srca još se uvijek najčešće smatraju muškim bolestima. Međutim, rezultati brojnih istraživanja, posebno onih provedenih u SAD-u, govore o tome kako su bolesti srca kod žena vodeći uzrok smrti. Naime, u SAD-u čak 1 od 2.4 žene umire od bolesti srca, dok ih od raka dojke umire 1 od 29, a rak dojke se i dalje smatra najpoznatijom „ženskom bolešću“. U SAD-u godišnje od bolesti srca umire oko pola milijuna žena, što je oko 57.000 više nego muškaraca. Američka organizacija The American Hearth Association procjenjuje da gotovo trećina žena pati od neke vrste srčane bolesti, a većina ih toga nije niti svjesna.
U Hrvatskoj posljednjih desetljeća svaka druga osoba umire od bolesti srca i krvnih žila. Kod žena se bolesti srca češće javljaju nakon 55. godine, dok kod muškaraca nastupaju već nakon 45. godine. Iako žene ne doživljavaju srčani udar češće od muškaraca, ipak više žena umire od bolesti srca u odnosu na muškarce, posebno onih mlađih od 50 godina, jer je kod žena vjerojatnost da će srčani udar biti smrtonosan dvostruko veća.
Od 1998. godine primjećuje se smanjenje stope smrtnosti od srčanih bolesti, ali zabrinjavajuća je činjanica da smrtnost žena (posebno onih mlađih od 55 godina) od srčanih bolesti i dalje raste.
Zbog svoje prezaposlenosti i raznih uloga koje žene imaju u životu (posao, obitelj, financije), žene često zanemaruju simptome koji bi mogli dovesti do ranog otkrivanja te liječenja koronarnih bolesti.
Osim toga, otkriveno je i nekoliko razlika između manifestacije bolesti srca kod žena i kod muškaraca:
- Žene imaju manji promjer koronarnih arterija (prema CT koronarografiji) zbog čega lakše može doći do smanjenog protoka krvi, što može dovesti do angine pektoris ili čak do infarkta miokarda.
- Aterosklerozni plak ima drugačije karakteristike kod žena nego kod muškaraca. Naime, kod muškaraca su nakupine plakova lokalizirane i prema tome jasno prepoznatljive i vidljive na angiogramu, dok su kod žena zadebljanja raspoređena ravnomjerno uz stijenku arterija, zbog čega je na angiogramu teško detektirati radi li se o genetski užim arterijama ili je suženje nastalo zbog plaka.
Također, i simptomi srčanog udara su kod žena mnogo drugačiji i suptilniji nego kod muškaraca. Naime, kod muškaraca prilikom infarkta koronarne arterije eksplodiraju, što je praćeno jakom boli, dok kod žena prilikom infarkta koronarne arterije erodiraju zbog čega su i svi simptomi suptilniji i ponekad se srčani udar niti ne prepozna.
Neki od najčešćih znakova srčanog udara kod žena su:
- Bol u leđima, između lopatica
- Intenzivna iscrpljenost i neuobičajen umor
- Bol u licu, vratu, ušima, čeljusti i rukama
- Poremećaj spavanja
- Vrtoglavica
- Mučnina, povraćanje, gubitak apetita
- Teže znojenje, hladan znoj, znojenje za vrijeme manjih napora
- Zadihanost za vrijeme manjih napora
- Osjećaj tjeskobe i anksioznosti
- Neuobičajeno oticanje stopala, gležnjeva nogu ili trbuha
Prevencija je najvažnija
Svjetska kardiološka federacija navodi kako se najmanje 80 posto prijevremenih smrti zbog bolesti srca i krvnih žila može izbjeći ukoliko se kontroliraju i smanje čimbenici rizika, poput pušenja, loših prehrambenih navika i fizičke neaktivnosti.
Američka organizacija NIH (National Institutes of Health) već nekoliko godina provodi program pod nazivom The heart truth, čiji je cilj osvjestiti važnost ranog otkrivanja i prevencije bolesti srca kod žena. Simbol ovog programa je crvena haljina, jednako kao što je ružičasta vrpca simbol borbe protiv raka dojke.
Hrvatska
